تامین مالی جمعی؛ راهی نوین برای جذب سرمایه

تامین مالی جمعی؛ راهی نوین برای جذب سرمایه

1401/3/28

نوع: استارتاپ ها

نویسنده: پرنیان ستوده

بخشی از این مطلب تحت عنوان راهی نوین برای جذب سرمایه، به قلم امیررضا صادقی، مدیر عملیاتی کارن کراد در شماره ۵۴۷۴ روزنامه دنیای اقتصاد، در تاریخ بیست و پنجم خردادماه به چاپ رسیده است. 

کراد فاندینگ (Crowd Funding) یکی از روش‌های نوین جذب سرمایه برای کسب و کارهاست که چه در ایران و چه در سایر کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به خوبی می‌تواند با جمع‌آوری منابع مالی از عموم افراد، شرکت‌های نوپا و یا در حال توسعه را در رسیدن به اهداف خود کمک کند و به همین خاطر استقبال از آن رو به افزایش است.  اما کراد فاندینگ تنها یک شیوه ثابت نیست و اگر در جزییات آن بیشتر دقت کنیم، به انواع مختلفی از تامین مالی جمعی می‌رسیم. در ادامه نگاهی اجمالی بر انواع مدل‌های تامین مالی جمعی خواهیم داشت.

دسته‌بندی انواع تامین مالی جمعی

   در دسته‌بندی انواع مدل‌های تامین مالی جمعی باید ابتدا هدف از سرمایه‌گذاری تامین‌کننده منابع را در نظر گرفت. اگرچه که در مواردی انگیزه‌هایی جز کسب سود در سرمایه‌گذاری تاثیرگذار بوده و در اولویت به شمار می‌آیند، اما از طرفی نمی‌توان کتمان کرد که بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری با هدف کسب سود مناسب و حفظ ارزش سرمایه صورت می‌گیرد. برای این که بتوانیم نگاهی ریزبینانه‌تر به موضوع داشته باشیم، انواع تامین مالی جمعی را به شکل زیر دسته‌بندی می‌کنیم:

-تامین مالی بر پایه اهدا: همان طور که پیش‌تر اشاره شد، شکلی از تامین مالی وجود دارد که انگیزه اصلی سرمایه‌گذار -یا بهتر است بگوییم اهداکننده- کسب سود نیست و برای انجام کار خیر صورت گرفته است. اهداکنندگان انتظاری از کسب سود یا بازگشت سرمایه ندارند و تنها هدفشان کمک‌کردن است. کمپین‌های خیریه در دنیای امروز از رایج‌ترین شیوه‌های تامین مالی جمعی هستند که در بسیاری از موضوعات می‌توانند موثر واقع شوند. 

-تامین مالی بر پایه پاداش: "سرمایه‌گذاری در ازای پاداش" شاید ساده‌ترین توضیح درباره این نوع از تامین مالی جمعی باشد. فرض کنید یک گروه موسیقی قصد اجرای کنسرت داشته باشد، اما سرمایه لازم برای اجرایی‌کردن آن را ندارد. در این حالت گروه موسیقی یک کمپین تامین مالی بر پایه پاداش برگزار می‌کند و از هوادارانش می‌خواهد در این کمپین شرکت کنند تا کنسرت برگزار شود. در ازای این کمک هم پاداش‌هایی چون بلیت ارزان‌تر، نسخه امضاشده آلبوم خود و به طور کلی پاداشی که برای سرمایه‌گذار ارزشمند است، اهدا می‌کند. 

روش تامین مالی بر پایه پاداش در قالب‌های مختلفی استفاده می‌شود. مثلا یک تیم تحقیقاتی بر روی نوع خاصی از دارو یا ادوات پزشکی کار می‌کند و نیازمند جذب سرمایه عمومی است. در مقابل نیز در ازای دریافت این منابع، خدمات خود را به آن دسته سرمایه‌گذاران ارزان‌تر ارائه می‌دهد. حتی برای ساخت آثار هنری نظیر فیلم سینمایی نیز از این روش برای جذب سرمایه و تولید آن استفاده می‌شود و در مقابل پاداش‌هایی نظیر بلیت اکران خصوصی یا تشکر و قدردانی در پایان فیلم ارائه می‌شود. لازم به ذکر است که در این نوع از تامین مالی باز هم هدف اصلی سرمایه‌گذار کسب سود نیست و بیشتر کمک‌کردن است.

-تامین مالی بر پایه سهام: این روش یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین شکل‌های تامین مالی جمعی به شمار می‌آید. در این روش سرمایه‌گذاران در ازای سرمایه‌گذاری در شرکت مدنظر، سهام آن را دریافت می‌کنند و بدین ترتیب در سود و زیان شرکت شریک می‌شوند. نکته‌ای که درباره این نوع از سرمایه‌گذاری وجود دارد، شناسایی دقیق پروژه و پیش‌بینی ارزش سهام آن است که متناسب با انتظارات سرمایه‌گذار هست یا خیر. تامین مالی بر پایه سهام برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که به سود مالی در درازمدت می‌اندیشند، مناسب است. 

-تامین مالی بر پایه مشارکت در درآمد: مشارکت در درآمد تا حد زیادی شبیه به شیوه سهام است؛ با این تفاوت که سهام انتقال پیدا نمی‌کند و مطابق با قرارداد منعقده، سرمایه‌گذار در یک پروژه مشخص با سرمایه‌پذیر شریک می‌شود. سرمایه در این نوع از تامین مالی یک سرمایه در گردش برای پروژه‌ای با مدت زمان معمولا کوتاه مدت یا میان مدت است و مانند روش سهام تماما و در درازمدت، شراکت در سود و زیان صورت نمی‌گیرد. 

-تامین مالی بر پایه بدهی: مفهوم "بدهی" در اقتصاد مدرن و کلان با آن چیزی که در روزمره به کار می‌بریم، کمی متفاوت است. در مدل تامین مالی بر پایه بدهی که "وام‌دهی P۲P" نیز نام دارد، سرمایه‌گذاران مبالغ کمی را در اختیار یک واسط (مثلا بانک) قرار می‌دهند و آن واسط از طریق سرمایه جمع‌شده به سرمایه‌پذیر وام می‌دهد. نکته مهمی که درباره این شکل از تامین مالی وجود دارد، این است که سرمایه‌پذیر چه سود کند و چه زیان، موظف است طبق زمان‌بندی مشخص مبالغ وام را با سود تعیین‌شده بازگرداند و سرمایه‌گذاران کاملا در سود و زیان پروژه مشارکت نمی‌کنند. از این رو استفاده از روش تامین مالی بر پایه بدهی در ایران با اما و اگرهای زیادی روبروست و چالش‌های حل‌نشده زیادی دارد. 

-تامین مالی بر پایه مشارکت در دعاوی حقوقی: این روش تامین مالی شاید یکی از عجیب‌ترین و جالب‌ترین انواع تامین مالی جمعی به شمار می‌آید و مختص نظام‌های حقوقی پیچیده‌ای چون آمریکا و بریتانیاست. در این روش یک پرونده حقوقی برای پیروزی در دادگاه نیازمند منابع مالی است. کمپین تامین مالی جمعی تشکیل می‌شود، سرمایه‌گذاران در این کمپین سرمایه‌گذاری می‌کنند و در صورت پیروزی در غرامت حاصل از پرونده شریک می‌شوند! کاربرد این شکل از تامین مالی جمعی در کشمکش‌های سیاسی بسیار دیده‌ می‌شود و احزاب دوگانه در آمریکا و بریتانیا از این روش استفاده می‌کنند. 

- تامین مالی بر پایه ژتون یا توکن: با گسترش روزافزون ارزهای دیجیتالی، شکلی از تامین مالی جمعی در این حوزه به وجود آمده که بر پایه ژتون یا توکن است. فرض کنید یک مجموعه قصد ایجاد رمزارز جدیدی دارد و برای انجام آن نیازمند سرمایه است. این مجموعه با برپایی رویدادی مخصوص فعالان رمزارز این ارز را به آن‌ها ارائه می‌دهد که اصطلاحاInitial Coin Offering  گفته می‌شود. بدین ترتیب سرمایه لازم برای ایجاد و گسترش رمزارز جمع شده و خود رمزارز هم رشد می‌کند. سرمایه‌گذاران اولیه هم قاعدتا از این رشد ابتدایی رمزارز سود می‌کنند.

کراد فاندینگ، روشی مطمئن برای جذب سرمایه

   کراد فاندینگ به خوبی می‌تواند به یک مجموعه و کسب و کار نوپا در پیشبرد اهدافشان کمک کند. امروزه با وجود سکوهای تامین مالی جمعی، فرآیند جذب سرمایه آسان‌تر هم شده و کمپین‌های موفق زیادی در ایران برای جمع‌آوری سرمایه ایجاد شده است. سکوی تامین مالی جمعی کارن کراد از مهم‌ترین مجموعه‌های فعال در این زمینه است که تاکنون کمپین‌های موفقیت‌آمیز متعددی در جذب سرمایه برای کسب و کارها داشته و انتخابی مطمئن برای کسب و کارها جهت جذب سرمایه به صورت جمعی است.