کرادفانیدنگ؛ از موتزارت تا بازارهای مالی
کرادفانیدنگ؛ از موتزارت تا بازارهای مالی
1401/3/29
نوع:
سرمایه گذاران
نویسنده: پرنیان ستوده
بخشی از این مطلب به قلم پرنیان ستوده، مدیر روابط عمومی کارن کراد در شماره ۵۴۷۴ روزنامه دنیای اقتصاد، در تاریخ بیست و پنجم خردادماه به چاپ رسیده است.
یک جمله معروف درباره تاریخ وجود دارد و آن این است که "همه چیز از جایی در گذشته آغاز می‌شود". کراد فاندینگ (Crowd Funding) یا تامین مالی جمعی یا سرمایه گذاری جمعی اگرچه یکی از پدیده‌های نوظهور در دنیای اقتصاد است و عمر آن به سه دهه نمی‌رسد، اما ریشه‌های تامین مالی جمعی را می‌توان در قرن‌ها قبل جستجو کرد. جایی که نخستین کمپین‌های تامین مالی جمعی برای شروع یک فعالیت انجام می‌گرفت.
کراد فاندینگ چیست؟
کراد فاندینگ روشی برای جمع‌آوری سرمایه از عموم افراد جهت انجام یک فعالیت مشخص است. در این روش یک کسب و کار برای پیشبرد بخشی از اهداف خود نیازمند جذب سرمایه است و به همین خاطر از طریق سکوی تامین مالی جمعی اقدام به جذب سرمایه می‌کند. سکوی تامین مالی جمعی با ایجاد یک کمپین برای این فرآیند نظر سرمایه‌گذاران را جلب کرده تا آن‌ها در پروژه سرمایه‌گذاری کنند و سوددهی داشته باشند. از مهم‌ترین پلتفرم‌های کرادفاندینگ در دنیا می‌توان به کیک استارتر (Kickstarter) اشاره کرد که همه ساله کمپین‌های موفق بسیاری اجرا می‌کند. در ایران هم کراد فاندینگ به شکل قانونی وجود دارد و سکوی تامین مالی جمعی کارن کراد به عنوان یکی از معروف‌ترین شرکت‌های فعال در این حوزه اقدام به برگزاری کمپین‌های تامین مالی جمعی متعددی کرده است.
کراد فاندینگ در گذر تاریخ
شاید به سختی بتوان نقطه آغازین برای تامین مالی جمعی در تاریخ بشر یافت. اما با قطعیت خوبی می‌توان گفت مدل‌های ساده تامین مالی جمعی نظیر "تامین مالی بر پایه اهدا" و "تامین مالی بر پایه پاداش" بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ از جمع‌آوری سرمایه برای جنگ‌ها توسط حکومت‌ها گرفته تا کمک‌های خیریه که در ایران قدیم نیز بسیار انجام می‌شد.
اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر شویم و به دنبال یک مورد مناسب از کراد فاندینگ بگردیم، به قرن هجدهم می‌رسیم. جایی که الکساندر پوپ -شاعر و طنزپرداز انگلیسی- برای اولین بار یک کمپین تامین مالی جمعی بر پایه پاداش را ایجاد کرد. او برای تامین هزینه‌های چاپ ترجمه کتاب ایلیاد نوشته معروف هومر نیازمند سرمایه بود و به همین خاطر در ازای اهدای یک نسخه از کتاب ترجمه‌شده ایلیاد جذب سرمایه کرد. بسیاری از مردم با اهدای مبالغی به او کمک کردند تا پوپ بتواند هزینه‌های چاپ کتابش را تامین کند و در ازای آن هم نسخه ارزشمندی از کتاب دریافت کردند. او یک کار مهم و اساسی دیگر هم کرد؛ نام تمام کسانی که سرمایه‌گذاری کردند را در صفحه اول کتاب نوشت تا برای همیشه در تاریخ ماندگار شوند.
کمی جلوتر که بیاییم، به نام‌های بزرگ دیگری هم می‌رسیم که از تامین مالی جمعی برای جذب سرمایه استفاده کردند. در اواخر قرن هجدهم موزارت موزیسین مشهور برای اجرای کنسرت‌های خود به سرمایه نیاز داشت. او اگرچه در مرحله اول شکست خورد، اما تسلیم نشد و در مرحله دوم توانست ۱۷۶ سرمایه‌گذار پیدا کند و اجراهایش را با موفقیت پشت سر بگذارد. پروژه ساخت مجسمه آزادی در نیویورک نیز به کمک سرمایه‌های مردمی جمع‌آوری شده در فرانسه و آمریکا ساخته شد. شاید بتوان گفت نخستین کمپین بین‌المللی تامین مالی جمعی و اولین کمپین تامین مالی جمعی که در رسانه‌ها شکل گرفت، همین مورد بوده است.
کراد فاندینگ(Crowd Funding) توسط چه کسی عنوان شد؟
در سال ۱۹۷۶ یک فیلمساز مشهور هندی تصمیم به ساخت فیلمی درباره جامعه دامداران می‌گیرد. او برای نخستین بار عبارت "تامین مالی جمعی" یا همان کراد فاندینگ را استفاده می‌کند و سرمایه لازم برای ساخت فیلم خود را طی یک کمپین سراسری از خود دامداران هندی تامین می‌کند. "همه دامداران، فقط دو روپیه از فروش یک روز صبح؛ چرا که نه؟". در تیتراژ پایانی فیلم، نام دامداران به عنوان تهیه‌کننده فیلم ذکر می‌شود.
اینترنت و تحول کراد فاندینگ
چرا اینترنت نقطه عطف و سکوی پرتاب کراد فاندینگ است؟ می‌توان گفت ماهیت کراد فاندینگ در اطلاع‌رسانی گره خورده. هرچقدر شکل و شیوه اطلاع‌رسانی بهتر باشد، جمع‌آوری سرمایه هم بهتر صورت می‌گیرد. اینترنت با ایجاد یک فضای بدون مرز و اطلاع‌رسانی در سریع‌ترین زمان ممکن این امکان را فراهم می‌سازد تا به شکل گسترده‌ای بتوان جمع‌آوری سرمایه کرد.
در سال ۱۹۹۶ اولین کمپین تامین مالی جمعی آنلاین توسط یک گروه موسیقی انگلیسی شکل گرفت. آن‌ها از طریق طرفداران خود در سراسر دنیا موفق شدند تا هزینه‌های تور کنسرت آمریکای خود را تامین کنند و بعدتر در تصویر آلبوم خود از هواداران تشکر کردند.
پنج سال بعد نخستین سکوی تامین مالی جمعی با نام ArtistShare توسط برایان کملیو هنرمند مشهور ایجاد شد. او دغدغه جمع‌آوری سرمایه برای پروژه‌های هنری مستقل داشت و البته موفق شد تا یک پلتفرم عالی برای این کار طراحی کند. ArtistShare بعدها به عنوان الگویی برای سایر پلتفرم‌های تامین مالی جمعی شناخته شد و تا به امروز همچنان از همان قالب استفاده می‌کنند. از کمیلو به عنوان پدر تامین مالی جمعی نوین یاد می‌کنند.
پلتفرم Indiegogo در سال ۲۰۰۹ تشکیل شد و در حال حاضر به عنوان یکی از اصلی‌ترین سکوهای تامین مالی جمعی برای هنرمندان شناخته می‌شود. البته در کنار پروژه‌های هنری، حمایت از استارتاپ و کسب و کارها نیز توسط این پلتفرم پشتیبانی می‌شود. علاوه بر Indiegogo، کیک استارتر(Kickstarter) نیز در همان سال شروع به فعالیت کرد. امروزه کیک استارتر مهم‌ترین سکوی تامین مالی جمعی در جهان است و در طی این سال‌ها هزاران پروژه موفق را ثبت کرده است.
کراد فاندینگ در ایران
با این که عمر کراد فاندینگ در ایران بسیار کوتاه است، اما در همین زمان کم هم سرعت رشد فوق‌العاده‌ای داشته، به گونه‌ای که سکوی تامین مالی جمعی کارن کراد به عنوان یکی از شاخص‌ترین مجموعه‌های فعال در این حوزه توانسته کمپین‌های موفق بسیاری را اجرا کند. اگرچه چالش‌های بسیاری در کراد فاندینگ وجود دارد که بیشتر آن هم مربوط به حوزه‌های قانون‌گذاری و اطلاع‌رسانی است، اما با افزایش استقبال کسب و کارها به تامین مالی جمعی، می‌توان به آینده روشن کراد فاندینگ در ایران امیدوار بود.
