کد بورسی چیست؟

ورود به دنیای پر هیجان و پر بازده بازار سرمایه، برای هر سرمایه‌گذاری با دریافت یک شناسه منحصربه‌فرد آغاز می‌شود: کد بورسی. این کد، در واقع دروازه ورود شما به دنیای معاملات سهام، اوراق مشارکت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر ابزارهای مالی از جمله تامین مالی جمعی است. همان‌طور که برای هر ایرانی یک کد ملی وجود دارد، برای فعالیت در بازار سرمایه نیز هر فرد یا نهاد (حقیقی و حقوقی) به این کد نیاز دارد. بدون آن، هیچ خرید و فروش سهامی در بورس و فرابورس امکان‌پذیر نیست. کد بورسی نه تنها یک شناسه معاملاتی است، بلکه هویت شما را در تمامی نهادهای زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار تعریف می‌کند و تمامی فعالیت‌های مالی شما در این بازار به آن گره خورده است. از این رو، اولین و مهم‌ترین گام برای آغاز سرمایه‌گذاری، شناخت و دریافت این کد حیاتی است.

کاربردهای چندگانه کد بورسی

کد بورسی صرفاً یک شماره شناسایی ساده نیست؛ بلکه ابزاری ضروری با کاربردهای کلیدی در بازار سرمایه است. شناخت این کاربردها به شما کمک می‌کند تا اهمیت این شناسه را بهتر درک کنید و از تمامی مزایای آن بهره‌مند شوید:

• امکان انجام معاملات: اصلی‌ترین و مهم‌ترین کاربرد کد بورسی، امکان انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس است. این کد به شما اجازه می‌دهد تا از طریق سامانه‌های آنلاین کارگزاری‌ها، به صورت لحظه‌ای سهام شرکت‌ها را خریداری یا به فروش برسانید. تمامی سفارش‎ها خرید و فروش شما بر اساس این کد ثبت و پیگیری می‌شوند و مالکیت سهام به نام شما منتقل می‌گردد. بدون کد بورسی، عملاً نمی‌توانید هیچ‌گونه معامله‌ای در بازار سهام انجام دهید.
• سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها: برای سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، از جمله صندوق‌های سهامی، درآمد ثابت، مختلط و غیره، نیز به کد بورسی نیاز دارید. این صندوق‌ها ابزارهای مناسبی برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای هستند که به جای خرید مستقیم سهام، واحدهای این صندوق‌ها را می‌خرند. خرید و فروش واحدهای این صندوق‌ها نیز تنها با داشتن کد بورسی میسر است.
• دریافت سود نقدی و حق تقدم: سود تقسیمی سالانه شرکت‌ها که در مجمع عمومی سهامداران تصویب می‌شود، به صورت الکترونیکی و از طریق اطلاعات بانکی ثبت شده در سامانه سجام که به کد بورسی شما مرتبط است، به حساب شما واریز می‌شود. این امر شفافیت مالی و دسترسی آسان به حقوق سهامداری را تضمین می‌کند. همچنین، در صورت افزایش سرمایه یک شرکت، سهامداران حق تقدم خرید سهام جدید را دارند که استفاده از این حق تقدم و مشارکت در افزایش سرمایه نیز مستلزم داشتن کد بورسی است.
• دسترسی به اطلاعات و گزارش‎ها جامع: تمامی گزارش‎های مالی، اطلاعیه‌ها، پیام‌های ناظر بازار و سایر اطلاعات حیاتی مربوط به شرکت‌ها در سامانه‌های معاملاتی و پلتفرم‌های مرتبط با کد بورسی شما قابل دسترسی است. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید و عملکرد سرمایه‌گذاری خود را به صورت دقیق رصد کنید.
• تسهیلات اعتباری و معاملات اهرمی: برخی کارگزاری‌ها به سرمایه‌گذاران فعال و معتبر، تسهیلات اعتباری برای انجام معاملات ارائه می‌دهند. دریافت این تسهیلات و انجام معاملات اهرمی نیز مستلزم داشتن کد بورسی فعال و ثبت سوابق معاملاتی شما است.

مراحل دریافت کد بورسی

مراحل دریافت کد بورسی در سال‌های اخیر به لطف سامانه‌های آنلاین بسیار ساده و سریع شده است. این فرایند شامل دو بخش اصلی است که هر دو به صورت کاملاً غیرحضوری و از طریق اینترنت قابل انجام هستند و پیچیدگی‌های گذشته را ندارند.

مراحل دریافت کد بورسی حقیقی

برای دریافت کد بورسی حقیقی، که به افراد عادی اختصاص دارد، باید گام‌های زیر را به ترتیب و با دقت طی کنید:

گام اول: ثبت‌نام در سامانه سجام (سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان)

ثبت‌نام سجام کد بورسی اولین و مهم‌ترین مرحله است. سجام، یک سامانه یکپارچه و هوشمند است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه راه‌اندازی شده است. هدف از سجام، جمع‌آوری و احراز هویت تمامی فعالان بازار سرمایه در یک بستر واحد است. با ثبت‌نام در این سامانه، اطلاعات هویتی و بانکی شما برای تمامی نهادهای بازار سرمایه (مانند کارگزاری‌ها، صندوق‌ها و شرکت‌ها) به صورت ‌پارچه و قابل دسترس می‌شود. این امر از ثبت اطلاعات تکراری در هر کارگزاری جلوگیری می‌کند. از مهم‌ترین نکات و الزامات برای سرمایه‌گذاری در کرادفاندینگ و سکوی مالی تامین              مالی جمعی کارن کراد، تکمیل فرآیند احراز هویت در سامانه سجام است. این سامانه به‌عنوان یکی از ابزارهای رسمی فرابورس طراحی شده و بدیهی است که در صورت عدم دریافت کد بورسی و عدم انجام مراحل احراز هویت در سجام، امکان ثبت‌نام و سرمایه‌گذاری وجود نخواهد داشت و کاربر در زمان ورود با خطا مواجه خواهد شد.

• ورود به وب‌سایت سجام: ابتدا وارد وب‌سایت sejam.ir شوید و گزینه "ثبت‌نام در سجام" را انتخاب کنید.
• وارد کردن اطلاعات هویتی و ارتباطی: در این مرحله، باید اطلاعات شخصی کامل مانند نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شماره تلفن همراه فعال و آدرس دقیق خود را وارد کنید. توجه داشته باشید که شماره تلفن همراه باید به نام خود شما باشد، زیرا تمامی پیامک‌های تأیید و اطلاعیه‌ها به همین شماره ارسال می‌شوند.
•  وارد کردن اطلاعات بانکی: شماره حساب، شبای بانکی و نام بانک خود را وارد کنید. این حساب برای واریز سود سهام و سایر وجوه مربوط به معاملات شما استفاده خواهد شد. اطلاعات بانکی باید به نام خودتان باشد.
• تایید اطلاعات و پرداخت هزینه: پس از وارد کردن تمامی اطلاعات، آن‌ها را مجدداً بررسی و تأیید کنید. سپس هزینه اندکی برای ثبت‌نام اولیه به صورت آنلاین پرداخت می‌شود. این هزینه در  مقایسه با کل فرآیند بسیار ناچیز است.
• دریافت کد رهگیری سجام: پس از تکمیل موفقیت‌آمیز ثبت‌نام، یک کد رهگیری ۱۰ رقمی به شماره تلفن همراه شما ارسال می‌شود. این کد برای مراحل بعدی احراز هویت ضروری است؛ بنابراین حتما آن را به خوبی نگهداری کنید.

گام دوم: احراز هویت سجام

بعد از دریافت کد رهگیری، نوبت به احراز هویت می‌رسد که نشان می‌دهد اطلاعات وارد شده توسط شما صحیح و متعلق به خودتان است.

• انتخاب روش احراز هویت: می‌توانید احراز هویت را به دو صورت آنلاین یا حضوری انجام دهید. احراز هویت آنلاین از طریق وب‌سایت‌ سجام امکان‌پذیر است.
• بارگذاری مدارک و ارسال ویدیو: در روش آنلاین، باید تصویر کارت ملی و شناسنامه خود را بارگذاری کرده و طبق دستورالعمل‌ها، یک ویدیوی کوتاه از خودتان ضبط و ارسال کنید. در این ویدیو معمولاً باید جمله‌ای خاص مانند "اینجانب [نام و نام خانوادگی]، صحت اطلاعات خود را در سامانه سجام تأیید می‌کنم." را تکرار کنید. این فرایند برای اطمینان از هویت شما و جلوگیری از سوءاستفاده انجام می‌شود.
• تایید اطلاعات و دریافت تاییدیه: پس از بررسی اطلاعات و ویدیوی شما توسط کارشناسان، تاییدیه احراز هویت سجام برای شما ارسال می‌شود. این تأییدیه به صورت پیامک به شما اطلاع داده می‌شود که احراز هویت شما با موفقیت انجام شده است.

گام سوم: ثبت‌نام در کارگزاری و دریافت کد بورسی

پس از تکمیل موفقیت‌آمیز ثبت‌نام و احراز هویت سجام، می‌توانید به صورت آنلاین در یکی از کارگزاری ثبت‌نام کنید.

• انتخاب کارگزاری: یک کارگزاری معتبر با خدمات مناسب را انتخاب کنید. عواملی مانند پشتیبانی، سرعت سامانه‌های معاملاتی و میزان کارمزدهای معاملاتی را در نظر بگیرید.
• ثبت‌نام آنلاین در کارگزاری: وارد وب‌سایت کارگزاری شوید و مراحل ثبت‌نام را با وارد کردن کد ملی و سایر اطلاعات شخصی دنبال کنید.
• تایید اطلاعات توسط کارگزاری: کارگزاری اطلاعات شما را با اطلاعات سجام تطبیق می‌دهد. این فرآیند به صورت خودکار انجام می‌شود و نیازی به ارسال مجدد مدارک نیست. پس از تأیید نهایی، کد بورسی شما از طریق پیامک به شما ارسال خواهد شد و می‌توانید فعالیت خود را آغاز کنید.

بررسی خطاهای سامانه سجام در هنگام ورود به کارن کراد

1. خطا در استعلام سرویس سجام رخ داده است

این خطا معمولا زمانی نمایش داده می‌شود که اطلاعات ورود به درستی وارد نشده باشد. توجه داشته باشید که ورود به پنل تامین مالی جمعی کارن کراد باید از طریق کد ملی انجام شود. اگر به جای کد ملی، شماره همراه خود را وارد کنید، سامانه امکان استعلام از سجام را نخواهد داشت و با خطا مواجه خواهید شد.

1. برای اطلاعات ارسال‌شده، حساب سجامی یافت نشد

این پیام در سکوی تامین مالی جمعی کارن کراد به این معناست که شما هنوز در سامانه سجام احراز هویت نکرده‌اید یا مراحل آن به طور کامل تکمیل نشده است. در این حالت، امکان ورود و ثبت‌نام در سایت کارن کرائ وجود ندارد و ابتدا لازم است فرایند احراز هویت در سامانه سجام انجام شود.

مراحل دریافت کد بورسی حقوقی

مراحل دریافت کد بورسی حقوقی، که برای شرکت‌ها، نهادها و سازمان‌ها است، کمی متفاوت و شامل مدارک بیشتری است. برای دریافت کد بورسی حقوقی باید:

1. ثبت‌نام در سامانه سجام: مدیرعامل یا نماینده قانونی شرکت باید با اطلاعات هویتی خود و اطلاعات کامل شرکت، در سامانه سجام ثبت‌نام کند. این ثبت‌نام هویت شرکت را در بازار سرمایه تأیید می‌کند. در بخش ویرایش اطلاعات کد پیگیری ده رقمی موجود است و در بخش احراز هویت ابتدا کد ده رقمی باید وارد شود و در نهایت پس از طی کردن فرایند، ثبت فیلم، نمونه امضا و تعهدنامه احراز هویت انجام می شود و در نهایت تاییدیه نهایی از کارشناسان دریافت می شود. 
2. ارائه مدارک شرکت: مدارک لازم برای دریافت کد بورسی حقوقی شامل اساسنامه شرکت، آگهی تاسیس و آخرین تغییرات شرکت، روزنامه رسمی، اطلاعات هویتی کامل اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل، و فرم درخواست کد بورسی است. این مدارک برای تایید اعتبار و قانونی بودن شرکت الزامی هستند. 
3. تأیید توسط کارگزاری: مدارک به صورت فیزیکی یا آنلاین به کارگزاری ارسال می‌شود و پس از تأیید آن‌ها توسط کارشناسان، کد بورسی حقوقی صادر خواهد شد.

نحوه دریافت کد بورسی برای افراد زیر ۱۸ سال

برای افراد زیر ۱۸ سال نیز امکان دریافت کد بورسی وجود دارد تا آن‌ها نیز بتوانند از مزایای سرمایه‌گذاری بلندمدت بهره‌مند شوند. این فرایند با نظارت ولی یا قیم قانونی انجام می‌شود.

• ثبت‌نام سجام: ولی یا قیم فرد باید با اطلاعات هویتی خود و اطلاعات فرد زیر ۱۸ سال در سامانه سجام ثبت‌نام کند. در این مرحله، تمامی اطلاعات هویتی و ارتباطی فرد زیر ۱۸ سال ثبت می‌شود.
• احراز هویت: ولی یا قیم باید به همراه فرد زیر ۱۸ سال و مدارک شناسایی هر دو به صورت حضوری برای احراز هویت به دفاتر پیشخوان یا کارگزاری مراجعه کند. در برخی موارد، احراز هویت آنلاین نیز ممکن است، اما معمولاً روش حضوری برای افراد زیر ۱۸ سال توصیه می‌شود تا تمامی مدارک به صورت دقیق بررسی شوند.
• ثبت‌نام در کارگزاری: در این مرحله نیز ولی یا قیم با مدارک خود و فرد زیر ۱۸ سال، اقدام به ثبت‌نام در کارگزاری می‌کند و در نهایت کد بورسی برای فرد زیر ۱۸ سال صادر می‌شود. تمامی معاملات و اقدامات مالی در حساب بورسی فرد زیر ۱۸ سال، باید با تایید و نظارت ولی او انجام شود. 

نحوه دریافت کد بورسی برای اتباع خارجی

کلیه افراد برای فعالیت در بازارهای سرمایه و بورس نیاز به دریافت کد بورسی دارند؛ افراد خارجی و اتباع نیز با پاسپورت و حساب بانکی در ایران امکان دریافت کد بورسی را دارند. فرایند دریافت کد بورسی توسط اتباع شامل مراحل زیر است. 

ثبت نام سجام: اتباع با در دست داشتن اطلاعات حضوری قانونی خود در ایران می توانند در سامانه سجام ثبت نام کنند. در این مرحله تمامی اطلاعات هویتی فرد خارجی ثبت می شود و در نهایت کد تایید از سایت دریافت می کنند. 

احراز هویت: در مرحله بعد باید به صورت حضوری به یکی از کارگزاری های مورد تایید سازمان اوراق بهادار و بورس مراجعه کنند و با ارائه مدارک هویت آنها مورد تایید قرار گیرد. 

ثبت نام در کارگزاری: در کارگزاری فرایند ثبت نام اتباع خارجی انجام می شود و در نهایت کد بورسی برای افراد خارجی صادر می شود. 

تفاوت کد بورسی و کد سجام

تفاوت کد بورسی و کد سجام یکی از سوالات پرتکرار برای تازه‌واردان به بازار سرمایه است. درک این تفاوت برای جلوگیری از سردرگمی ضروری است:

• کد سجام: یک کد احراز هویت است که به شما امکان ثبت‌نام و شناسایی در کل اکوسیستم بازار سرمایه را می‌دهد. این کد نشان می‌دهد که شما به عنوان یک شخص حقیقی یا حقوقی، در سیستم بازار سرمایه ثبت شده و اطلاعات شما تایید شده است. کد سجام برای تمامی فعالان بازار یکسان است و به نوعی "شناسنامه" مالی شما در این بازار محسوب می‌شود.
• کد بورسی: یک کد معاملاتی است که برای خرید و فروش سهام استفاده می‌شود. این کد تنها پس از ثبت‌نام در یک کارگزاری و تایید اطلاعات سجام شما صادر می‌شود. به زبان ساده، سجام یک مرحله پیش‌نیاز است و کد بورسی ابزار نهایی شما برای معامله است. شما ممکن است در چندین کارگزاری حساب داشته باشید، اما تنها یک کد سجام و یک کد بورسی خواهید داشت.

کد بورسی و تامین مالی جمعی

توجه داشته باشید با توجه به اینکه شرکت های تامین مالی جمعی تحت نظر فرابورس فعالیت دارند، برای مشارکت در طرح های تامین مالی جمعی دریافت کد بورسی الزامی است. لازم به ذکر است که فرایند احراز هویت سجام برای دریافت دقیق اطلاعات کاربران نیز بسیار مهم است؛ پس قبل از مشارکت در طرح‎های تامین مالی جمعی باید فرایند ثبت نام در سجام و دریافت کد بورسی تکمیل شود تا به راحتی بتوانید در طرح‎های کراد فاندینگ سرمایه‎گذاری کنید. 
توجه داشته باشید اطلاعات سامانه سجام بسیار مهم است و باید به روز و دقیق باشد؛ چون سود سرمایه‎گذاری در تامین مالی جمعی و دریافت اصل سرمایه به شماره حساب ثبت شده در سامانه سجام سرمایه گذار واریز می شود.  بنابراین در صورت مسدود شدن کارت و یا درخواست واریز سود به حساب دیگر این موارد باید در سامانه سجام اصلاح شود تا سود و یا اصل سرمایه به درستی به حساب سرمایه‎گذار واریز شود. 

فرایند صدور کد بورسی چقدر طول می‌کشد؟

به طور معمول، از زمان شروع ثبت‌نام سجام تا دریافت نهایی کد بورسی، بین یک تا دو روز کاری طول می‌کشد. با این حال، سرعت این فرایند به عوامل مختلفی بستگی دارد:

1. سرعت تایید اطلاعات در سجام: اگر که اطلاعات شما بدون نقص وارد شده باشد، تاییدیه سجام به سرعت انجام می‌شود.
2. سرعت احراز هویت: احراز هویت آنلاین معمولاً چند ساعت زمان می‌برد، در حالی که احراز هویت حضوری ممکن است کمی طولانی‌تر باشد و به شلوغی دفاتر پیشخوان بستگی دارد.
3. سرعت کارگزاری: پس از دریافت تاییدیه سجام، صدور کد بورسی توسط کارگزاری معمولاً در همان روز کاری یا حداکثر روز بعد انجام می‌شود.

استعلام کد بورسی فراموش شده

اگر کد بورسی خود را فراموش کرده‌اید، نگران نباشید. راه‌های مختلفی برای استعلام کد بورسی فراموش شده وجود دارد:

• تماس با کارگزاری: ساده‌ترین راه، تماس با کارگزاری است که از طریق آن کد بورسی خود را دریافت کرده‌اید. کارشناسان کارگزاری می‌توانند پس از تایید هویت شما، کد بورسی را در اختیار شما قرار می دهند.
• استفاده از سامانه سجام: با مراجعه به وب‌سایت سجام و وارد کردن کد ملی و شماره تلفن همراه خود، می‌توانید از وضعیت ثبت‌نام و کد بورسی خود مطلع شوید.
• مراجعه به درگاه یکپارچه ذی‌نفعان بازار سرمایه: در این سامانه با وارد کردن کد ملی خود، می‌توانید تمامی اطلاعات مرتبط با سرمایه‌گذاری خود از جمله کد بورسی را مشاهده کنید.

جمع‌بندی

دریافت کد بورسی اولین و مهم‌ترین گام برای ورود به بازار سرمایه است. این فرآیند که پیش از این پیچیده و زمان‌بر بود، امروزه با ظهور سامانه‌هایی مانند سجام بسیار ساده و سریع شده است. با توجه به تمام مواردی که ذکر شد، به راحتی می‌توان گفت که مراحل دریافت کد بورسی برای افراد حقیقی و حقوقی، با وجود تفاوت‌های جزئی، کاملاً مشخص و قابل انجام است. درک تفاوت کد بورسی و کد سجام به شما کمک می‌کند تا در مسیر سرمایه‌گذاری دچار اشتباه نشوید. در مجموع، با داشتن این کد، شما آماده‌اید تا از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بورس بهره‌مند شوید.

سوالات متداول

1.آیا می‌توان بدون ثبت‌نام سجام، کد بورسی دریافت کرد؟

خیر، ثبت‌نام در سجام یک پیش‌نیاز اجباری برای دریافت کد بورسی است.

2.آیا کد بورسی منقضی می‌شود؟

خیر، کد بورسی تاریخ انقضا ندارد و مادام‌العمر است.

3.آیا هر فرد می‌تواند چندین کد بورسی داشته باشد؟

خیر، هر فرد تنها می‌تواند یک کد بورسی داشته باشد که به کد ملی او مرتبط است.

4.آیا برای دریافت کد بورسی باید هزینه‌ای پرداخت کرد؟

بله، هزینه اندکی برای ثبت‌نام در سامانه سجام و احراز هویت پرداخت می‌شود.